Dzisiaj nad ranem zmarł profesor Krzysztof Penderecki, światowej sławy kompozytor, dyrygent od lat mieszkał w Lusławicach koło Zakliczyna, gdzie w połowie lat 70. tamtego wieku nabył zniszczony dworek poszlachecki. O śmierci wybitnego kompozytora, powołując się na jego rodzinę, poinformowało rano Radio Kraków. Profesor miał 86 lat.

Profesor urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy. Wychował się w rodzinie o ormiańskich korzeniach.  Początkowo uczył się grać na skrzypcach i pobierał lekcje kompozycji u Franciszka Skołyszewskiego. W latach 1955-58 studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Do pierwszego publicznego występu Pendereckiego doszło w 1959 r. na Międzynarodowym Festiwalu Warszawska Jesień - wykonał wówczas "Strofy", za które, obok "Psalmów Dawida" i "Emanacji", otrzymał pierwsze nagrody na II Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów. W 1959 r. powstał "Tren ofiarom Hiroszimy", jedna z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych kompozycji, uhonorowana nagrodą UNESCO. To te utwory - tworzono w duchu sonoryzmu - przyniosły mu międzynarodowy rozgłos.

Największe dzieła
"Pasja wg św. Łukasza" to pierwsza rozbudowana forma w twórczości Pendereckiego. Utwór został napisany na zamówienie dla uczczenia 700-lecia katedry w Muenster, w której odbyło się pierwsze wykonanie w 1966 roku. To punkt zwrotny w karierze artysty.

Kolejne wielkie dzieło chóralne to "Dies Irae" (1967), znane również jako "Oratorium Oświęcimskie". Kilka lat później powstaje inna wielka forma - "Jutrznia" (1970 r.). - Wtedy nikt nie komponował tak wielkich form, do tego religijnych - mówił w jednym z wywiadów dla "Gazety Wyborczej". - Pisałem muzykę sakralną, jeszcze w czasach, gdy była zabroniona, a niektórzy koledzy komponowali wówczas pieśni masowe.

W 1971 r. na zamówienie ONZ powstało dzieło oratoryjne, kantata "Kosmogonia". Wykonanie utworu odbyło się w obecności prezydentów, premierów i członków rodzin królewskich.

W 1980 r. Penderecki otrzymał zlecenie od Solidarności na napisanie utworu, który uświetniłby ceremonię odsłonięcia pomnika upamiętniającego ofiary Wydarzeń grudniowych w Stoczni Gdańskiej. Skomponował początkowo "Lacrimosę" dedykowaną Lechowi Wałęsie. W następnych lat powstały pozostałe części dzieła - "Agnus Dei" pamięci kardynała Stefana Wyszyńskiego, "Recordare" z okazji kanonizacji o. Maksymiliana Marii Kolbego, "Dies Irae" zadedykowane zostało ofiarom Powstania Warszawskiego zaś "Libera Me" upamiętnia ofiary Zbrodni Katyńskiej. Zaliczana do "Requiem..." część "Sanctus" została napisana w 1993 roku. A po śmierci papieża Jana Pawła II – Penderecki włączył do niej "Chaconne per archi".

28 września 1984 r. miała miejsce światowa premiera pierwszej wersji dzieła w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Radia w Stuttgarcie, Chóru Opery Miejskiej Wirtembergii i Chóru Sueddeutscher Rundfunk oraz solistów w pod batutą Mścisława Rostropowicza. Utwór ten był też odczytywany jako komentarz do stanu wojennego w Polsce.

Na obchody 3000 lat Jerozolimy napisał "VII Symfonię" ("Siedem bram Jerozolimy"). Prawykonanie odbyło się 9 stycznia 1997 roku w Jerozolimie. Również w 1997 roku, na tysiąclecie Gdańska, powstała kantata "Hymn do świętego Wojciecha". Rok później odbyło się prawykonanie kolejnego utworu "Credo".

Krzysztof Penderecki jest również autorem muzyki filmowej m.in. do "Rękopisu znalezionego w Saragossie" i "Katynia" Andrzeja Wajdy. Wielu twórców filmowych wykorzystywało muzykę wcześniej skomponowaną przez Pendereckiego, np. Stanley Kubrick w "Lśnieniu", William Friedkin w "Egzorcyście" i bracia Quay w "Masce".

(mir)